Sértæk blóðsöfnun

Til að verða blóðflögugjafi þarft þú að auki:

• Bæði kyn geta gefið blóðflögur en konur þó einungis ef engin HLA mótefni greinast (sjá neðar)
• Hafa blóðflögutalningu að lágmarki 250 x 109/L
• Vera í blóðflokki O eða A

Hvernig fer blóðflögugjöf fram?

• Nál sem er áföst einnota söfnunarsetti er stungið í bláæð
• Blóðfrumuskilja dælir blóðinu um skilvindu þar sem það aðskilst í rauðkorn, blóðvökva og blóðflögur
• Rauðkornin eru gefin til baka til blóðgjafa ásamt hluta af blóðvökva
• Söfnunartíminn er u. þ. b. 60-90 mín
• Meðan á blóðflögugjöfinni stendur, situr gjafinn í þægilegum stólbekk með borð fyrir framan sig, þar sem hann getur unnið í tölvu, horft á sjónvarp eða lesið. Honum er velkomið að gæða sér á veitingum af kaffistofu blóðgjafa sem honum eru réttar eftir þörfum, þar sem hann getur ekki skroppið frá meðan á gjöf stendur
• Líða þurfa a.m.k. tvær vikur á milli gjafa en almennt gefa blóðflögugjafar á 4–6 vikna fresti eða sjaldnar

Hvert er hlutverk blóðflagna?

Blóðflögur gegna til dæmis hlutverki við stöðvun blæðinga og viðgerð æðaveggja.

Hverjir þurfa blóðflögur?

Blóðflöguþykkni er m. a. gefið fólki í krabbameinsmeðferð, en er einnig notað við miklar blæðingar, slys og flóknar aðgerðir, s. s. hjartaaðgerðir.

Varðveisla:

 Blóðflögur eru mjög viðkvæmar og eru geymdar í sérstökum skápum við 22C° á stöðugri hreyfingu. Geymslutími er sjö sólarhringar (ein vika).

Til að verða blóðvökvagjafi þarft þú að auki:

• Vera karlmaður
• Hafa serum próteinmælingu að lágmarki 60 g/L
• Vera í blóðflokki AB

Hvernig fer blóðvökvagjöf fram?

• Nál sem er áföst einnota söfnunarsetti er stungið í bláæð
• Blóðfrumuskilja dælir blóðinu um skilvindu þar sem það aðskilst í rauðkorn, blóðvökva og blóðflögur
• Rauðkorn og blóðflögur eru gefin til baka til blóðgjafa
• Söfnunartíminn er u. þ. b. 30-40 mín
• Meðan á blóðvökvagjöfinni stendur, situr gjafinn í þægilegum stólbekk með borð fyrir framan sig, þar sem hann getur unnið í tölvu, horft á sjónvarp eða lesið. Honum er velkomið að gæða sér á veitingum af kaffistofu blóðgjafa sem honum eru réttar eftir þörfum, þar sem hann getur ekki skroppið frá meðan á gjöf stendur
• Líða þurfa amk tvær vikur á milli gjafa en almennt gefa blóðvökvagjafar á 4-6 vikna fresti eða sjaldnar

Hvert er hlutverk blóðvökva?

• Blóðvökvi inniheldur alla storkuþætti og bætir upp tap eða þynningu á storkuþáttum.

Hverjir þurfa blóðvökva?

• Blóðvökvi er einkum notaður þegar bæta þarf tap á mikilvægum storkuþáttum í blóði, t. d. við flóknar skurðaðgerðir, alvarlegar sýkingar, bruna og slys. Blóðvökvi er því mikið notaður við skurðaðgerðir og á gjörgæsludeildum.
• Blóðvökvi í AB- (ABneg/ABmínus) er sérstaklega mikilvægur þar sem sjúklingar úr öllum blóðflokkum geta þegið þann blóðvökva og er AB- gefinn í neyðartilvikum þar sem blóðflokkur sjúklings er óþekktur.

Varðveisla: 

Blóðvökvi er geymdur frystur við -30°C og er geymslutími allt að tvö ár.

Áður en konur koma til greina sem blóðflögugjafar þarf að taka blóðsýni til að kanna hvort HLA mótefni sem geta myndast við meðgöngu séu til staðar. Nauðsynlegt er að mæla HLA mótefni fyrir fyrstu blóðflögugjöf og síðan eftir hverja meðgöngu eftirleiðis. Ef engin HLA mótefni eru til staðar má konan verða blóðflögugjafi ef önnur skilmerki fyrir blóðflögugjöf eru uppfyllt. Ef þau eru til staðar er ekki æskilegt að konan sé blóðflögugjafi. 

Ástæðan fyrir þessu er mjög sjaldgæfur en alvarlegur fylgikvilli (TRALI, Transfusion-Related Acute Lung Injury) sem getur komið við inngjöf blóðflagna til sjúklinga. Meginorsökin er talin vera viðbrögð blóðþega/sjúklings við HLA mótefnum sem geta verið til staðar í blóðvökva blóðgjafans. Við inngjöf geta þessi HLA mótefni valdið því að blóðvökvi lekur inn í lungu sjúklingsins og þannig orsakað bráðan lungnabjúg. 

Mikilvægt er að taka fram að tilvist þessara HLA mótefna hefur enga þýðingu fyrir heilsufar eða líðan hraustra einstaklinga. Þeim konum sem hafa mælanleg HLA mótefni býðst áfram að gefa heilblóð sem er mikilvægt framlag til þess að viðhalda rauðkornaþykknisbirgðum Blóðbankans.